بن ماری – دستگاه بن ماری آزمایشگاهی

دستگاه بن ماری water bath از دسته تجهیزاتی است که در آزمایشگاه ها به منظور گرم سازی و ذوب نمودن نمونه استفاده می شود، به بن ماری حمام گرم نیز می گویند و این لقب به این دلیل است که کاربردی نظیر یک حمام داغ را دارد و پر از آب می باشد که با حرارت سبب ذوب شدن مواد می شود، البته در بسیاری از بن ماری ها به جای آب از روغن استفاده می شود.

بن ماری آزمایشگاهی

بن ماری آزمایشگاهی مخصوص استفاده در آزمایشگاه می باشد که می توان توسط آن تست های مختلف دارویی تحقیقاتی، کیلینیکی، صنایع شیمی و بیوشیمی، آموزشی و … را مورد گداختگی قرار داد.

به بیانی دیگر می توان گفت بن ماری آزمایشگاهی متشکل از یک مخزن پر از آب است که می توان فرآورده های خونی منجمد را به منظور ذوب کردن و گرم کردن در داخل آن قرار داد، این دستگاه مجهز به درپوشی است که می توان درپوش را برداشت تا مواد شیمیایی مورد نیاز که منجمد است را در درون جایگاه ویژه قرار داد.

از کاربردهای اصلی بن ماری می توان به استفاده از آن در آزمایشگاه ها به منظور مخلوط کردن مواد اگلوتیناسیون، اعمال تست ها و آزمایش های مرتبط به سرم شناسی، اعمال آزمایش هایی دارویی و درمان و سایر مصارف پزشکی و صنعتی اشاره کرد.

مطالعه کنید : آون آزمایشگاهی – اتوکلاو آزمایشگاهی

اجزای دستگاه بن ماری

از اجزای اصلی این دستگاه می توان به صفحه نمایشگر، درب، مخزن، پانل خارجی، کنترلگر الکتریکی، دماسنج، همزن و … اشاره کرد، البته دماسنج و همزن به منظور ثابت نگه داشتن دما در برخی از بن ماری ها وجود دارد.

ویژگی های دستگاه بن ماری

جنس دستگاه بن ماری را معمولاً از استیل ۳۱۶ نگیر و یا فولاد انتخاب می نمایند و انتخاب جنس بدنه (آلومینیوم و استیل) برحسب سفارش کاربر صورت می گیرد، استیل از دسته فلزاتی است که مقاومت بالایی در برابر حرارت و زنگ زدگی دارد و نیز در برخورد با اجسام دچار ساییدگی و استهلاک نمی گردد، فولاد نیز از دسته فلزات مرغوب و باکیفیت است که ضدسایش و ضدزنگ زدگی است و طول عمر بالایی دارد.

بخش داخلی مخزن بن ماری با رنگ الکترواستاتیک پوشش داده شده است، رنگ الکترواستاتیک از سطح مقاومت و چسبندگی بالایی برخوردار است به همین دلیل در مقابل شرایط محیطی آزمایشگاه ها و یا سایر صنایع مورد محافظت قرار می گیرد.

مصرف بن ماری از طریق برق شهر تامین می گردد و جریان الکتریکی عبوری آن حدوداً ۱۲۰ ولت همراه با فرکانس ۶۰ هرتز می باشد، این دستگاه در ظرفیت های مختلفی قابل تولید است و البته ظرفیت و حجم داخل مخزن از ۲ لیتر تا ۳۰ لیتر  قابل تولید می باشد.

کنترلر دستگاه کارکردی نظیر ترموستات دارد که محدوده دمای لازم را محاسبه می کند.

در تولید مخزن بن ماری از فولاد ضدزنگ استفاده شده و در بخش تحتانی این مخزن از مقاومت الکتریکی استفاده شده است، این مقاومت های الکتریکی سبب شده حرارت دستگاه به بخش میانی بن ماری انتقال یابد.

از دیگر قطعات کاربردی دستگاه بن ماری می توان به پنل خارجی اشاره کرد، در واقع تمامی کلیدهای کنترلی روی این پنل متصل شده اند که هر کدام کارایی ویژه ای دارند و عملیات را به بهترین نحو اجرا می کنند.

نحوه کارکرد دستگاه بن ماری

جهت استفاده از بن ماری در  ابتدا باید دوشاخه دستگاه را به پریز برق نصب و دکمه استارت را جهت روشن کردن دستگاه بزنید، دستگاه مجهز به نمایشگری دیجیتال است که بعد از روشن شدن دستگاه بصورت اتوماتیک فعال می گردد، اگرچه نمایشگر چهار عدد صفر ( ۰۰۰۰) را نشان داد به این معنی است که دستگاه جهت کار آماده است.

البته توجه داشته باشید که قبل از هر کاری از تمیز بودن دستگاه و تجهیزات جانبی و مرتبط مطمئن باشید.

می توان با تنظیم تایمر، مدت زمان انجام عملیات دستگاه بن ماری را تنظیم نمود، بدین وسیله از ولوم هایی استفاده شده که می توان با چرخش ولوم آن را روی گزینه مورد نظر تنظیم نمود، جهت تنظیم دما باید ولوم را یکبار فشار داد و سپس آن را رها کرد، بدین وسیله صفحه مختص تنظیم دما نشان داده می شود. با فشردن و رها کردن ولوم می توان دور دستگاه را نیز تنظیم نمود.

جهت استفاده از بن ماری بهتر است همیشه مخزن آن پر از مایعات یا آب باشد، چرا که خالی بودن مخزن دستگاه سبب افزایش دمای آن می گردد، بدین ترتیب استفاده از سیستم یکنواخت کننده سبب یکنواخت شدن دمای آن می شود.

در طراحی این دستگاه از کنترلگری استفاده شده که ساختار بسیار ساده ای دارد، پانل کنترلی این دستگاه متشکل از کلیدهای مختلفی اعم از کلیدهای روشن و خاموش، کلید مرتبط به پارامترهای تنظیم دما و دور دستگاه، صفحه نمایش و سایر قطعات می باشد.

موارد استفاده از بن ماری:

1. آزمایشگاه ها و مراکز دارویی
2. بیمارستان ها و کلینیک ها
3. انجام تست های سرم شناسی
4. انجام آزمایشات آنزیمی و انعقادی
5. انکوباسیون صنعتی
6. مراکز تحقیقاتی و پژوهشی
7. مراکز آموزشی
8. صنایع غذایی و بیوشیمی
9. فاضلاب ها
10. ذوب کردن مواد و فرآورده های خونی
11. از دیگر کاربردهای دستگاه بن ماری می توان به انجام آزمایش های سرولوژی، بیولوژی پزشکی و آیش های داروسازی و .. اشاره کرد.

ماهیت دستگاه:

دستگاه بن ماری مجهز به قطعه ای به اسم سیستم یکنواخت کننده است که مایع و یا مواد داخلی مخزن را به صورت کنترل شده در می آورد، در نتیجه مایع به دمای یکنواختی می رسد؛ بن ماری ها از لحاظ دمایی به سه قسمت دمای پایین، دمای بالا و دمای عایق دار دسته بندی شده است،

توجه: توجه نمایید در حین استفاده از بن ماری رزیستورهای موجود در دستگاه را لمس ننمایید چرا که منجر به سوختگی می گردد، پس بهتر است بعد از خاموش شدن دستگاه نیز مدتی صبر نمایید سپس اقدام به لمس آن نمایید.

حمام مهره ای بدون آب (waterless bead bath) نوعی از بن ماری می باشد که در آن به جای آب از مهره های فلزی استفاده می شود. با این مهره های فلزی یک حمام جامد جایگزین حمام آب بن ماری ایجاد می شود‌. این نوع نیز دما را با اختلاف یک درجه سانتی گراد در کل مخزن پخش می کند و کیفیت آن بیشتر از بن ماری های مایع می باشد.

از مزیت های اصلی این مهره ها که در بن ماری به عنوان جایگزین آب استفاده می شود، قابلیت بازگشت آن به طبیعت می باشد. از مزایای دیگر نسل جدید ، کاهش مصرف آب و برق در این مدل می باشد.

دستگاه هایی که در آنها از آب جهت ذوب کردن مواد استفاده می شود احتمال رشد باکتری و قارچ در آب مخزن بن ماری وجود دارد و همیشه باید دقت کرد میزان آب دستگاه از حد مشخصی کمتر و یا بیشتر نباشد. ولی نسل جدید بن ماری با عدم نیاز به آب این مشکل را کاملاً برطرف کرده است. و از رشد میکروب و باکتری در داخل مخزن جلوگیری می کند.

همچنین دستگاه هایی که با آب کار می کنند قابلیت افزایش دما تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد را دارا هستند. ولی در بن ماری نسل جدید که از مهره های فلزی استفاده می شود می توان دما را تا ۱۸۰ درجه سانتی گراد بالا برد. با استفاده از نسل جدید قرار دادن نمونه ها در داخل دستگاه بسیار راحتتر می باشد و دیگر نگرانی در مورد نفوذ آب به داخل نمونه ها وجود ندارد.

قیمت دستگاه بن ماری

اولین نکته در خرید دستگاه بن ماری توجه به قیمت بن ماری می باشد، بدین وسیله ما قیمت های این دستگاه را بر طبق روز بررسی نموده ایم تا اطلاع کافی در مورد قیمت آن داشته باشید.

بن ماری انواع مختلفی دارد و قیمت آن برطبق ظرفیت و مدل و جنس آن محاسبه می گردد.

• لیست قیمت های بن ماری در ظرفیت های مختلف:
• قیمت دستگاه بن ماری ۱۵ لیتری حدوداً ۲۶ میلیون تومان و نوع درب دار این نوع دستگاه (۱۵ لیتری) تقریباً ۳۱ میلیون تومان می باشد و درب آن از نوع حلقوی می باشد.
• قیمت دستگاه بن ماری  25 لیتری حدوداً ۲۴ میلیون تومان و نوع درب دار (حلقوی) بن ماری ۲۵ لیتری حدوداً ۲۹ میلیون تومان می باشد.
• قیمت دستگاه بن ماری ۴ خانه ۱۷ میلیون می باشد.
• قیمت دستگاه بن ماری ۶ خانه ۱۸ میلیونو پانصد هزار تومان و بن ماری ۸ خانه قیمتی حدود ۲۰ میلیون تومان دارد.

ایمنی بیشتر در بن ماری:

جهت استفاده از دستگاه بن ماری بهتر است به نکاتی توجه شود تا بهینه ترین استفاده را از آن داشته باشید، در حالت کلی این دستگاه باید به پریزی که مجهز به سیم تخلیه برق در سطح زمین است وصل گردد، همچنین بهتر است از لمس دستگاه اجتناب نموده و جهت تماس از تجهیزات حفاظتی بهره گیری شود، چرا که احتمال سوختگی وجود دارد هر چند بدنه بن ماری ضد حرارت بوده و نسبت به سایر بن ماری های تولیدی از سطح ایمنی بالاتری برخوردار است.

در تولید این دستگاه بن ماری جهت ایمنی بیشتر از عایق بندی صحیح استفاده شده که از گرم شدن بیش از حد بدنه جلوگیری می کند و نیز در حفظ حرارت داخلی دستگاه تاثیر مستقیمی دارد.

مقاومت های الکتریکی بن ماری شامل:

• مقاومت متغیر: مقاومت های متغیر در درون یک لوله بسته قرار گرفته اند که بصورت مستقیم در بخش تحتانی مخزن با سیستم حرارتی مخزن در تماس می باشند.
• مقاومت خارجی: مقاومت خارجی در بخش تحتانی و بخش بیرونی مخزن واقع شده اند و جهت جلوگیری از اتلاف حرارت با یک ماده عایق دار مورد حفاظت قرار گرفته است، مقاومت های مذکور حرارت را توسط یک هدایت کننده گرما به بخش زیری مخزن منتقل می نمایند.

نکات قابل توجه در نصب و راه اندازی بن ماری

• بهتر است بن ماری را نزدیک پریز برق نصب نمایید و نیز پریز می بایست مجهز به سیم زمین باشد تا مصرف کننده و دستگاه مورد حفاظت قرار گیرند.
• سطح زمین می بایست استحکام لازم را داشته باشد و نیز حالت تراز داشته باشد تا تحمل وزن دستگاه پر از آب را دارا باشد.
• بهتر است دستگاه در محیطی نصب گردد که علاوه بر دستگاه بتوان از فضا جهت قرارگیری تجهیزات جانبی و چیدن نمونه ها استفاده کرد.

نکات مهم

• توجه داشته باشید که تحت هیچ شرایطی نباید دستگاه بدون آب روشن شود و نیز آب قابل استفاده در دستگاه بهتر است از نوع مقطر باشد و از مایعاتی نظیر سفیدکننده، آب یونیزه، مایعات اسیدی و .. اجتناب گردد.
• آب دستگاه باید هر روز عوض گردد تا طراوت و تازگی داشته باشد.
• المنت ها از قابلیت تفکیک برخوردارند، در نتیجه می توان در هر هفته یکبار اقدام به تمیز نمودن آن کرد تا از ایجاد رسوب و جرم جلوگیری شود.

سایر محصولات :
انکوباتور
سانتریفیوژ
اتوکلاو